«Шетте тұру мүмкін емес»

— Бұл өткен жылы шілде айының соңы еді. Кездейсоқ таныспен көрісіп сөйлескенде жоба туралы білдім, ол маған сілтемені жіберді, және де мен сол күні қайырымдылық жасадым. Содан кейін жоба бойынша көз жүгірткенде — Мен көмектесудің бірнеше әдісі бар екенін көрдім. Біріншіден, мен бірінші рет толоканың не екенін білдім. Білгенім бойынша толокалар өте ұзақ уақыт бойы болған екен. Толокалар бұрын ауылдарда шаруалар біреуге көмектескен кезде ұйысдастырыған екен, яғни жалғыз өзі істей алмайтын жұмыстармен көмектесу [мысалы, погорельц үшін жаңа үйдің астындағы орынды кесу үшін — шамамен. ред.]. Бұл мені қатты қызықтырды! Қалай болғанда да, өмірде сіз біреуге көмектесесіз-бір жерде ақшамен, бір жерде істермен. Менің ойымша тек ақшамен көмектескенде-бұл басқа бір сезім, ал нақты істермен, қолдарыңызбен көмектескенде, сіз көбірек үлес қосып жатқандай сезінесіз. Міне, осындай кішкентай кездейсоқтық мені жобаға әкелді, Мен жобада қалдым. Өткен жылы мен көптеген жаңалықтардан абстракция жасадым, бірақ сұраныс болды — украиндықтарға қалай көмектесуге болады. Қалай болғанда да, бұл «сұраныс бойынша» жоба келді. Бұл жоба мен үшін өте маңызды болды. Өйткені мен әр адам бір кішкентай жақсылық жасаса, әлем әлдеқайда жақсы болады деп сенемін.

— Шынымды айтсам, мен ұзақ уақыт бойы сенбедім. Барлық жаңалықтар қоғамында сумбур болды. Мен үшін бұл жаңалық шын жүректен соққы болды. Мен, әрине,соңғысына дейін бұл мүлдем рас емес деп үміттендім. Яғни, жағдайдың қалай болуы мүмкін екендігі туралы толық түсінбеушілік болды. Бұл Мен үшін өте қиын болды және жалғыз жол барлық жаңалықтардан абстракциялау болды. Менің Украинада туыстарым, достарым, байланыстарым болмаса да, мен екі елдің, бауырлас, бізге жақын халықтардың бір-бірімен соғыса бастайтынын ешқашан елестете алмадым.

— Төрт-бес ай бойы шок болды. Өткен жылдың жазында соғыс жай ғана емес, ұзақ уақытқа созылатыны белгілі болды — бір жыл емес, мүмкін. Мүмкін, қабылдағаннан кейін жобаның өзі келді.

— Менің өмірімде осындай қағида бар: егер Мен қандай да бір әділетсіздікті көрсем, біреуге көмектесу керек екенін көрсем, Мен өте алмаймын. Басында Мен қалай көмектесетінімді білмедім. Мен білген кезде ол белсенді түрде қосылдым. Сонымен қатар, жобада көптеген шынайы адамдар бар. Украина мен Ресейден келген адамдарды кездестіргенде «міне, бәрі шынымен» дегенді түсінесіз, бұл [соғыс — шамамен. ред.] тек қана жаңалықтарда емес. Сіз бұл адамдардың ортақ істі қалай қолдайтынын көріп, еніп кетесіз. Бұл жағдайда шетте тұру мүмкін емес.

— Мен келгенде біз онша көп емес едік. Бірақ маған бұл процеске адамдардың қосылғаны ұнады. Ең жақсы оқиға үшін жиналмағандыққа қарамастан олардың барлығы күлімсіреген, мейірімді. Адамдар позитивті болып қалады және бұл ең бастысы. Әрбір жасалған «періште» арқылы сіз бұл әлемге көмектесе алатыныңызға сенімдісіз — әлемді сәл жеңілірек, мейірімді ете аласыз. Әрбір «періштеге» көбірек үміт артады. Мен үшін бұған қатысқаным маңызды — кем дегенде бір тамшы, кем дегенде өзімнің бір бөлігімді «періште» арқылы жібере аламын.

— Әр түрлі жолдармен. Олар болашақты жоспарлайды, кімнің қайдан шыққанын, қандай әдемі жерлер бар екенін, олардың өмірі қандай, айталық, қызықты екенімен бөліседі. Біреу Қазақстан туралы өз әсерімен бөліседі (кім келді). Бұны мәдени алмасу деп атауға болады. Біз бір тілде сөйлессек те, әлі де мәдени айырмашылықтар бар. Біздің Қазақстанда өз сұлулығымыз бар, Украинада — өз, басқа жердің өз дәстүрлері бар.

— Иә, бұл таңқаларлық! Бірақ Қазақстан әрқашан достық, бейбіт және қонақжай ел болды. Осыған байланысты, менің ойымша, бізде ешқашан біреуді «жаман» ұлттың қатарына жатқызу болмады. Толокаларға «негативтер» келмейді, бізде бәрі ашық, көмектесуге дайын. Әр түрлі адамдар келеді: жас санатында (мектеп оқушылары да, студенттер де, егде жастағы адамдар да бар) және кәсіби, әртүрлі әлеуметтік мәртебеге ие адамдар. Айырмашылықтарға қарамастан, біз бәріміз тең екендігімізді сезінеміз және бәріміз бір мақсатпен біріктірілгенбіз — көмектесу. Яғни, адамдар біз туралы мүмкіндігінше көбірек білуі үшін, мүмкіндігінше әдемі «періштелер» жасау, бұл жобаны оң энергиямен толтыру және өзіңізді толтыру үшін сізге байланысты барлық нәрсені жасау.

— Мен толокаға қуанышпен келемін. Өйткені Мен бұл уақытты пайдалы нәрсеге жұмсай алатынымды білемін. Міне, толока — бұл сіздің өміріңіздің жақсы себеппен өмір сүріп жатқаныңызды түсінетін әрекет. Сіз біреуді және өзіңіз жаңа нәрсеге үйрете аласыз. Толокадан кейін сіз бүгін бір жақсылық жасағаныңызға қанағаттанып, бір-екі деңгейге бақытты боласыз.

— Мен қарапайым еріктімін-жәрмеңкелерге барамын, шын жүректен қатысамын. Жақында біз Щучинск қаласында бірінші толокаға өткіздік. Өте қызықты тәжірибе. Барлығы жарылыспен өтті. Атмосфера мейірімді болды және «періштелер» тез жасалды.

— Дәл қанша екені есімде жоқ. Шамамен 15 адам болуы мүмкін. Бірақ Щучинск қаласында халық аз, сонымен қатар олар кең жарнама берген жоқ. Сондықтан бірінші рет үшін, менің ойымша, бұл өте жақсы нәтиже. Адамдар бұл идеяны қабылдады, одан әрі толока өткізгісі келеді және бұл өте қуанышты.

— Менің ойымша, соғыс аймағында жүрген адамдарға үміт пен сенім беру маңызды. Менің ойымша, біздің жоба дәл солмен айналасады. Мұнда өте қиын процестер қатысады. Гуманитарлық көмек бірінші рет шұғыл көмек ретінде қажет болды. Сонымен қатар, жүкті жөнелту уақытты қажет етеді, қосымша ақша талап етеді. Мектептерді қалпына келтіру балаларға да, ата — аналарға да бейбіт өмірге үміт береді. Өзіңіз елестетіп көріңізші, балалар үйде отырады, интернет үзілістермен жұмыс істейді, жарық үзілістермен, олар қалыпты оқи алмайды, сөйлесе алмайды, ата-аналар жұмысқа бара алмайды, өйткені олар балаларды үйде жалғыз қалдыра алмайды. Құдай сақтасын бірдеңе болып қалса, олардың артынан кім қарайды, оларды бомба панасына кім апарады? Ал мектепте балалар қарым-қатынас жасайды, қалыпты жағдайға жақын жағдайда оқиды. Менің ойымша, бұл балалар үшін өте маңызды. Содан кейін украиндықтар үміт алады: соғыс жүрсін, бірақ бұл дамуды тоқтатуға себеп емес, қуануды тоқтатуға себеп емес. Мектептерді, балабақшаларды қалпына келтіру қазірдің өзінде қандай да бір өсу туралы айтады.

— Бұл өте қиын деп айта айлмаймын. Бірақ жәрмеңкелерге шығуға байланысты осындай шағын ішкі кедергілер болады. Өйткені мен бала кезімнен көзге көрінгенді ұнатпаймын. Бірақ белгілі болғандай, бұл негізінен қиын емес. Ең бастысы — кем дегенде бір рет тырысу. Бізде көмектесетін еріктілер бар. Сіз өзіңізге берілмейсіз. Сіз әрқашан тәжірибелі қатысушылардан көмек сұрай аласыз, олар сізге көмектеседі. Ақпаратқа ешкім ашкөз емес. Міне, бізде Аэлита бар, мен онымен жәрмеңкеде бірінші рет тұрдым. Ол әрқашан сенімділік береді, өйткені ол өте коммуникативті адам. Сіз жай ғана басқа еріктілерге қарап, үйренесіз. Сіз ең ұялшақ адам болсаңыз да, мұның бәрін жеңуге болады.

— Сұрақтар жиі қойылмайды… Сіз жақсы нәрсеге қатысы бар сияқты сезінгісі келетін ризашылық білдіретін адамдарды көресіз. Кішкентай балалар жақындап, теңгеден артық кім қоя алады деп таласады (күлімсіреп). Біреуге «періште» ұнаған кезде сіз бұл үлкен бақытты көздерді көресіз. Көптеген ересектер: «біз сізді білеміз», «біз сіз туралы естідік», «сізде әлі де жәрмеңке басқа жерде болды» дейді. Жағымсыз сұрақтардың ішінен бірнеше рет: «неге қазақстандық мектептерге көмектеспейсің?» болды. Неліктен мұндай сұрақтар қойылатынын түсінемін. Сондықтан мен жауап бермеймін немесе бұл Қазақстанда бейбіт аспан, ал Украинада бейбітшілік жоқ деп жауап беремін. Мұндағы айырмашылық үлкен.

— Жалғыз бір әже есімде. Ол көзіне жас алды. Ол соншалықты эмоционалды болды, ол сезімге толы болды, және сол сәтте мен оны құшақтағым келді. Біз онымен бірге сол сәтте жылай жаздадық. Әділетсіздік адамдарда осындай күшті сезімдерді тудыратыны өте маңызды. Себебі немқұрайлылықтан да жаман нәрсе аз. Бұған мүлдем қатысы жоқ, көздері бос адамдар, бұл жағдай жоқ сияқты жүретіндер, осындай жағдай қорқынышты. Мен оны ешқашан қабылдай алмайтын сияқтымын.

— Ұмытпасам, бұл өткен қарашада болды. Мен бұл жәрмеңкеде болған жоқпын. Нақты сома есімде жоқ, мүмкін шамамен 150–200 мың теңге шығар.

— Жәрмеңкелерде олар мені көреді, бірақ олар онша көп жақындамайды. Мен Instagram-да түсініктер мен жәрмеңкелер туралы ақпаратпен бөлісемін. Кейбіреулер мен туралы «ол жерде не істеп жатыр, біртүрлі нәрсе», кейбіреулер, керісінше, «О, керемет!», кейбіреулер, әрине, шиеленісті сезінеді.

— Мүмкін, егер Мен бастапқыда Украинадағы соғыс басталған кезде баннерлермен шықсам, олар үшін бұл қисынды болар еді. Бірнеше ай өтеді, содан кейін ғана мен қосыламын. Мүмкін бұл жағдай өзінің рөлін атқарды…

— Бұл жарық, бұл жақсылық, бұл үміт пен сенім. Және шынайылық. Бізге келгендер өте шынайы адамдар.

— Иә. Айтпақшы, бұл туралы бір кішкентай оқиға бар. Менің бір досым ағасына «періште» алды. Ал оған ауыр диагноз қойылды. Егер мен қателеспесем, ми ісігі. Бастапқыда оларға қымбат операция қажет екенін айтты. Мен арқылы досым «періштені» алды, содан кейін біраз уақыттан кейін диагноз сәл жеңілдеді. Ол соншалықты қорқынышты емес еді. Келесі кездесуде біз қатты құшақтастық, ол маған: «Әсемгүл, “періште” үшін рақмет!». Мен ол үшін шынымен қуаныштымын және "періштелер" адамдарға көмектесе алады деп сенемін.

— Дәл солай.